අමර – නයනා විසින් එක ශ්‍රේණියේ පෙළ පොත් හරහා මැවූ මිහිරියාව ඔබට මතක ඇතැයි සිතමි. අමරාත් නයනාත්, පසුව සාමාත් සිටියේ සල් ගසක් යටය. පෙළ පොතේ සල් ගසේ රූපයක්ද තිබුණි. ඒ ගසේ මුල සිට මුදුන දක්වා, රෝස පැහැති මල් පිරුණු ශාඛයකි.
ඒත් ඒ ඇත්තටම සල් ගසද ?
අපි වැඩිදෙනෙක් “සල්” යැයි හඳුන්වන ගස කුමක්ද?
ශ්‍රී ලංකාවේදී සල් ගස ලෙස වරදවා අර්ථකථනය කර ඇත්තේ 1881වසරේදී බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයන් විසින් ලංකාවට හඳුන්වා දුන් ශාකයකි. එක ශ්‍රේණිය සිංහල පෙළ පොතේ චිත්‍රයට නගා තිබෙන්නෙත් ඒ ශාඛයයි.
Couroupita guianensis යන උද්භිද විද්‍යාත්මක නාමයෙන් හඳුන්වන මේ ශාඛය සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ හැඳින්වෙන්නේ cannonball tree හෙවත් ‘කාලතුවක්කු උණ්ඩ ගස’ යන නමිනි.
මේ ශාඛය දකුණු ඇමරිකාව නිජබිම කර ගත් ශාඛයකි.
cannonball-tree
“ඒ ගහට ඉංග්‍රීසියෙන් කියන්නේ කැනන් බෝල් ට්‍රී, මොකද එහි ගෙඩිය නැතිනම් ඵලය හරියට කාලතුවක්කු උණ්ඩයක් වගෙයි” ජාතික උද්භිද උද්‍යාන දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල් මහාචාර්ය සිරිල් විජේසුන්දර වරක් බී.බී.සී සේවය හා සාකඡ්චාවකට එක්වෙමින් කියා සිටියා.
1893-1900 කාලය තුළ සම්පාදනය කෙරුණු ‘Flora of British Ceylon’ නමැති ග්‍රන්ථාවලියට පෙර ලියවුණු ‘Flora of British India’ නමැති අත්පොතේ හඳුන්වා දීමේ ශාකයක් වශයෙන් හෝ ‘කාලතුවක්කු උණ්ඩ ගස’ පිළිබඳ සඳහනක් නොමැති බවත් මහාචාර්ය සිරිල් විජේසුන්දර මෙහිදී පෙන්වා දුන්නා.
‘කාලතුවක්කු උණ්ඩ ගස’, සල් ගස ලෙස වරදවා වටහා ගැනීම ශ්‍රී ලංකාව මෙන්ම තායිලන්තය තුළත් දැකිය හැකි බව කී මහාචාර්යවරයා,” මට හිතෙන විදිහට තායිලන්තයටත් මේ වැරැද්ද හඳුන්වා දෙන්න ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකාවෙන් වෙන්න ඇති. නමුත් මේ ශාකය ඉන්දියාවේ, ලංකාවේ අඩුම තරමේ ආසියානු කලාපයේ ශාකයක් නොවෙයි. මෙය බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් හඳුන්වා දුන් විසිතුරු ශාකයක්,”
එසේනම්, ” සල් ” ගස කුමක්ද?
shorea robusta යන නමින් හැඳින්වෙන සැබෑ “සල්” ගස සුදු පැහැති සුගන්ධවත් මල් සහිත ගසකි. මේ ගස එතරම් සුලබව නොවූවත්, ශ්‍රී ලංකාවේද දකින්නට තිබේ. මෙය සුගන්ධවත්, කුඩා මල් පිරුණු ගසකි. නේපාලයේ සහ ඉන්දියාවේ, සිදුහත් කුමාරෝප්පත්තිය පෙන්වන සිතුවම්වල දක්වා ඇත්තේද මේ ශ්වේත වර්ණ මල් පිරුණු ශාඛයයි.
මේ ශාඛයේ විවිධ ප්‍රභේද ද තිබේ. ඇතැම් ප්‍රභේදවල පත්‍ර ඉතා කුඩාය.
ත්‍රිපිටකයේ දීර්ඝතම සුත්‍රය වන මහා පරිනිබ්බාන සූත්‍රයේ බුදුන් වහන්සේ පිරිනිවන් පාන අවස්තාව විස්තර කෙරෙන්නේ, සල් ගස් දෙකක් අතර සැතපී සිටින බුදුන් වහන්සේගේ සිරුර, වැසී යන සේ සල් ගස් සිය සුදු පැහැති මල් හෙලන්නට වුණා .. ” ලෙසටයි.
එමෙන්ම බුද්ධ කාලීන සමාජයේ බ්‍රාහ්මණ උගැන්වීම් අළලා ලියවුණු බ්‍රාහ්මණ භාෂිතයේ සල් ගස හැඳින්වෙන්නේ ඉතා කුඩා සුදු, ඔසු ලෙස භාවිතා කරන මල් සහිත ගසක් ලෙසටයි.
මීට අමතරව විභූතිභූෂණ ඛන්දෝපාධ්‍යා විසින් රචිත අපරාජිත ජීවිතයක් හි, වෙළෙන්දන් විසින් රස කැවිලි ඔතා දෙනු ලබන්නේත් සල් කොළවලයි. ඉන්දියාවේ ඇතැම් ප්‍රදේශවල අදටත්, තෙල් සහ පැණි සහිත ආහාර සල් පත්‍රවල ඔතා දෙනු දකින්නට පුළුවන්.
වරද සිදුවුණේ කොහොමද?
අපේ රටේ ඇත්තන් සල් ගස සහ කාලතුවක්කු උණ්ඩ ගස පටලවා ගැනීම කවදා සිදුවූවාදැයි නිශ්චිතවම කිව නොහැකි වූවත්, එය සිදුව ඇත්තේ ඉතාමත් ඈත අතීතයේ නොවන බව නම් කිව හැකියි. එම් සාර්ලිස් විසින් අඳින ලද බුද්ධ චරිතය සිතුවම්වල, සිදුහත් උපත සිදුවන දර්ශනයේ ඇත්තේද සිදු මල් සහිත ගසකි.
එම් සාර්ලිස් විසින් අඳින ලද සිදුහත් කුමාරෝප්පත්තිය
අදටත් ඇතැම් සිංහල වෙද පොත්වල ඇති චර්ම රෝග සුවකරන බෙහෙත් වට්ටෝරුවක, සල් මල් උණු දියේ තම්බා, ඒ ජලයෙන් ස්නානය කිරීම පිළියමක් ලෙස දක්වා තිබේ. “සල්මල් සේරුවක් තම්බා” යනුවෙන් එහි හැඳින්වෙන්නේ, එක මලක් සේරුවෙන් එකක් තරම් විශාල කාලතුවක්කු උණ්ඩ ගසේ මල් විය නොහැකි බව සාධනීයය.
කිසිවෙකු විසින් සල් ගස යයි වරදවා කාලතුවක්කු උණ්ඩ ගස හඳුන්වා දෙන්නට ඇති අතර එය අපේ පරම්පරාවේ මනසේ වැරදියට රෙජිස්ටර් වූයේ අමර – නයනා මල් කැඩූ එක ශ්‍රේණියේ පොතෙන් බව කිව යුතුය.
වරද්දා ගත්තේ අපි විතරද?
අපොයි නැහැ. කාලතුවක්කු උණ්ඩ ගස සල් ගස යනුවෙන් වරදවා වටහා ගැනීම තායිලන්තයේත් සිදුවනවා. ඔවුන්ගේ සිතුවම්වල පවා රෝස පැහැති විශාල මල් සහිත ගසක් දකින්න පුළුවන්.
ඒ විතරක් නෙමෙයි, මුලින්ම මේ ගස් මාරුව කරගත්තේ අපි නොවෙන්නත් පුළුවන්.
ඉතින් අපි මොකද කරන්නෙ?
දන්නා දැනුම බෙදාගන්නවා හැරෙන්නට අපිට කළ හැකි කිසිවක් නැහැ. එහෙත් කියවන්නන් එය පිළි නොගන්නට ඇති ඉඩ, මේ දැනුම බෙදාගන්නට යමෙකු දක්වන කැමැත්තට වඩා වැඩි වෙන්නට පුළුවන්. මිනිසුන් වශයෙන් අපි සාමාන්‍යයෙන් එල්බ ගත් තීරණයක් වෙනස් කිරීමට අකමැතියි. කරුණක වැරදි – නිවැරදි බව පිළි ගන්නවාට වඩා අපි බොහෝ දෙනෙකු කැමති අවසානය දක්වාම අපේ මතය වෙනුවෙන් සටන් කරන්නයි.
එහෙත් ඇත්ත ඉන් වෙනස් වන්නේ නැතිබව අපේ අමරලාත් – නයනාලාත් මතක තබාගෙන සිටීම ඉතා වැදගත්.
————————–
මූලාශ්‍ර :-
BBC පුවත් සේවය, විකිපීඩියා නිදහස් විශ්වකෝෂය, බ්‍රිටැනිකා විශ්වකෝෂය, මහා පරිනිබ්බාන සූත්‍රය, sundaytimes පුවත්පත, ප්‍රකට සිතුවම් කිහිපයක්, විභූතිභූෂණ ඛන්දෝපාධ්‍යා විසින් රචිත අපරාජිත ජීවිතයක්, Buddhist Brahmans කෘතිය (බ්‍රාහ්මණ භාෂිත යනුවෙන් සිංහලට වර නැගුවේ මේ කෘතියයි.)
පියාඹන්නෝ (flyers) 